МАОУ “Средняя общеобразовательная школа №2” г.Нурлат Республики Татарстан
Рабочая программа по татарской литературе

8 класс
Учитель: Аглиуллина Валия Мансуровна, учитель татарского языка и литературы высшей квалификационной категории 2015-2016 учебный год
АҢЛАТМА ЯЗУЫ
Рус телендә төп гомуми төп белем бирү оешмаларының 8 нче сыйныфында белем алучы рус балаларына татар әдәбиятын укыту өчен эш программасы түбәндәге документларга һәм укыту-методик комплектларга нигезләнеп төзелде.
I. Россия Федерациясендәге һәм Татарстан Республикасындагы мәгарифкә кагылышлы норматив-хокукый документлар:
1. Россия Федерациясенең “Россия Федерациясендә Мәгариф турында”гы Законы (2012 нче елның 29 нчы декабрендә Россия Федерациясе Президенты тарафыннан имзаланган 273 нче ФЗ; 2013 нче елның 1нче сентябреннән гамәлдә) / Федеральный Закон от 29.12.2012 №273-ФЗ “Об образовании в Российской Федерации”.
2. Россия Федерациясенең “Россия Федерациясе халыклары телләре турында”гы Законы / Закон Российской Федерации №1807-1 от 25.10.1991г. “О языках народов Российкой Федерации”, ред. от 12.03.2014. 3. "Татарстан Республикасы дәүләт телләре һәм Татарстан Республикасында башка телләр турында" Татарстан Республикасы Законы ( "Татарстан Республикасы халыклары телләре турында" 1992 елның 8 июлендәге 1560–XII номерлы Татарстан Республикасы Законының яңа редакциясе, 28.07.2004, соңгы ред. 4. Татарстан Республикасының “Мәгариф турында”гы Законы / Закон Республики Татарстан “Об образовании”, №68-ЗРТ от 22.07.2013. 5. РФ Мәгариф һәм фән министрлыгының 2013 елның 30 августындагы 1015 нче номерлы боерыгы / Приказ МОиН РФ №1015 от 30.08.2013 г. “Об утверждении Порядка организации и осуществления образовательной деятельности по основным общеобразовательным программам – начального общего, основного общего и среднего общего образования”. 6. РФ Мәгариф һәм фән министрлыгының 2004 елның 5 мартындагы 1089 нчы боерыгы / Приказ МОиН РФ от 05.03.2004 № 1089 «Об утверждении федерального компонента государственных образовательных стандартов начального общего, основного общего и среднего (полного) общего образования»; 7. СанПиН 2.4.2.2821–10 / “ Санитарно-эпидемиологические требования к условиям и организации обучения в общеобразовательных учреждениях ” от 29.12.2010 № 189; 8. “2014 – 2020 нче елларга Татарстан Республикасы дәүләт телләрен һәм Татарстан Республикасында башка телләрне саклау, өйрәнү һәм үстерү буенча Татарстан Республикасы дәүләт программасы”, 794 нче карар, 25.10.2013; 9. Татарстан Республикасында 2012 – 2020 нче елларда фән һәм мәгариф үсеше турында “Дәүләт программасы”; 10. 2010 – 2015 нче елларда Татарстан Республикасында мәгарифне үстерү стратегиясе “Киләчәк” программасы; 11. ТР Мәгариф һәм фән министрлыгының 2015 елның 19 августындагы хаты / Письмо МОиН РТ от 19.08.2015 “Об утверждении методических рекомендаций по разработке учебного плана основного общего и среднего общего образования общеобразовательных организаций Республики Татарстан”.
III. ТР мәгариф һәм фән министрлыгы тарафыннан тәкъдим ителгән үрнәк программа:
“Рус телендә урта (тулы) гомуми белем бирү мәктәбендә татар телен һәм әдәбиятын укыту программасы (рус телендә сөйләшүче балалар өчен). Төзүче авторлар: К. С. Фәтхуллова, Ф.Х.Җәүһәрова, 2011.
IV. РФ Мәгариф һәм фән министрлыгының 2015 нче ел 8 нче июнь 576 номерлы боерыгы белән федераль дәреслекләр исемлегенә кертелгән дәреслек:
Ә.Р.Мотыйгуллина, Р.Г.Ханнанов, Р.Һ.Вәлиуллина. Татар әдәбияты: рус телендә төп гомуми белеем бирү оешмалары өчен дәреслек (татар телен өйрәнүче укучылар өчен). 8 нче сыйныф. Ике кисәктә. - Казан: ”Мәгариф-Вакыт” нәшрияты, 2015 ел.
V. Методик кулланма:
Рус телендә төп гомуми белем бирү оешмаларында татар әдәбияты. Методик ярдәмлек. 8 нче сыйныф / Төзүчеләре: Ә.Р.Мотыйгуллина, Р.Г.Ханнанов, Р.Һ.Вәлиуллина. - Казан: ”Мәгариф-Вакыт” нәшрияты, 2015 ел. Татар әдәбиятыннан 5 нче, 6 нчы, 7 нче, 8нче сыйныф укучылары өчен төзелгән программа дәүләт стандартларының федераль компонентына, гомуми белем бирү федераль дәүләт стандартларына нигезләнеп эшләнгән Ә.Р.Мотыйгуллина, Р.Г.Ханнанов, Л.К.Хисматова, Э.Х.Гыйзәтуллина, Г.Г.Мулласалихова тарафыннан язылган дәреслекләрдән (1 нче, 2 нче кисәк) укытуны күздә тота. Программа стандартның эчтәлеген җентекләп ачып бирә, стандарт таләп иткән күләмдә рус телле балаларга татар әдәбиятын укытуның гомуми юнәлешләрен билгели, предмет чаралары белән укучыларны тәрбияләү юлларын, аларның әдәби үсеш дәрәҗәсен билгели. Күпмилләтле аудиториядә татар әдәбиятын укыту өчен төзелгән программа бербөтен документ булып тора, ул биш өлешне иңли: аңлатма язуы; укыту курсының эчтәлеге, укыту-тематик планы; укучыларның әзерлек дәрәҗәсенә таләпләр; курсның укыту-методик тәэмин ителеше өчен әдәбият исемлеге. Әдәбият һәр яктан үскән, рухи яктан бай, әхлакый идеаллары һәм эстетик таләпләре булган камил шәхес тәрбияләү әһәмиятле урын алып тора. Урта белем бирү системасындагы татар әдәбияты курсы сәнгатьне тормыш белән бәйләп өйрәнүгә, эчтәлек белән форма берлеге, тарихилык, традиция һәм новаторлык, тарихи- культурологик мәгълүматларны аңлау, әхлакый-эстетик күзаллау булдыру, әдәбият теориясе һәм тарихы буенча төшенчәне үзләштерү, әдәби әсәрне бәяләү һәм күнекмәләрне формалаштыру, әдәби телнең сәнгатьлелек чараларын үзләштерү. Федераль дәүләт стандартларына нигезләнеп төзелгән татар әдәбияты дәреслекләре барлык фәннәрне өйрәнү барышындагы фундаменталь төшкә (фундаментальное ядрога), универсаль уку гамәлләренә нигезләнә, укучыларның яшь һәм әдәби үсеш дәрәҗәсен исәпкә ала. Укыту һәм тәрбиянең гомуми нәтиҗәләре иҗтимагый, шәхси, танып-белү һәм коммуникатив үсешне тәэмин итеп, укучыларның белемнәрен, күнекмәләрен үстереп, дөньяны танып белүгә әзерләп, хезмәттәшлеккә, үзлегеннән белем алуга, камиллеккә омтылучы шәхес тәрбияләүгә барып тоташа. Аерым алганда, уку-укытуга системалы-гамәли якын килү нәтиҗәсендә, укучыларның
иҗтимагый
үсешенә (халыкның рухи кыйммәтләрен аңлаучы, үстерүче Россия гражданины тәрбияләү);
шәхси
үсешенә (үзлегеннән белем алырга, иҗади сәләте үскән, компетентлы, үзаңы үскән, үзенең гражданлык карашларын ачыктан-ачык белдерүгә сәләтле, үз-үзенә тәнкыйди карашта торган, тормыш авырлыкларын каршы торырлык шәхес тәрбияләү);
танып белү
эшчәнлеген үстерүгә (фәнни дөнья сурәтен аңлаучы, үзенең танып-белү һәм интеллектуаль
эшчәнлеге белән идарә итә ала торган, уку, белем алу чараларын күзаллый торган, репрезентатив, символик, логик, иҗади фикерләү сәләте үскән, рефлексиягә сәләтле укучы тәрбияләү);
коммуникатив
үсешкә (аралашу компетенциясе үскән, тыңларга, диалогта, гомуми сөйләшүдә катнаша алырлык, туган телен, рус телен, чит телне камил белүенә) басым ясалды. Шул ук гамәлләрне тормышка ашыру барышында, яшүсмерләрнең яшь үзенчәлекләре дә игътибарга алынды. Күпмилләтле мохиттә гомуми әдәби белем бирү барышында универсаль уку гамәлләре дүрт блокка бүлеп каралды. Алар арасында
шәхси
УУГ − тормышчан, шәхескә юнәлтелгән, һөнәри юнәлештә үз юлын табуга, кешенең эчке потенциалын рациональ файдалана белүенә бәйле блок. Р
егулятив
уку гамәлләре шәхес тәрбияләүдә планлаштырырга өйрәтү, фаразлау, коррекция, бәяләү кебек якларны үзәккә ала.
Танып белү
гамәлен алгы планга чыгарган блокта логик, проблеманы кую һәм чишүгә юнәлтелгән, тамга-символик якны иңләгән гомумуку гамәлләренә игътибар ителә.
Коммуникатив
УУГ кешеләр язмышына битараф булмауны, кешеләргә ярдәмчеллек сыйфатларын тәрбияләүне, иҗтимагый компетентлыкны үз эченә ала. Универсаль уку гамәлләрен рус телле балаларга татар әдәбиятын укыту барышында куллану нәтиҗәсендә, укучыларны мөстәкыйль эшләргә өйрәтү юнәлеше көчәйде (мәсәлән: өй эше бирү − берничә вариантта). Бу вакытта укытучы эшчәнлегендә идарә итү алымнары көчәя. Шул рәвешле, федераль дәүләт стандартларына таянып татар әдәбиятын өйрәнүнең
максаты
да ачыкланды: туган халкының һәм җирле халыкның телен, мәдәниятен, әдәбиятын яхшы белгән, һәрьяктан камил, милли горурлык хисләре үскән шәхес (гражданин) тәрбияләү. Әлеге максатны тормышка ашыру өчен, түбәндәге
бурычлар
билгеләнде: − Татарстан төбәгендә яшәп, җирле халык белән аралашкан укучыларны төбәкнең әдәби-мәдәни байлыгы белән якыннан таныштыру; − татар әдәбияты турындагы мәгълүматларны төрле халык фольклоры, әдәбияты, мәдәнияте, милли образлары белән чагыштырма-типологик аспектта бирү; − татар халык авыз иҗаты турында тулы күзаллау булдыру, аны баланың үз туган халыкының рухи җәүһәрләре белән чагыштырырга күнектерү; − татар әдипләре, мәдәният әһелләре турында күзаллау булдыру, аларны танырга, аңларга, башка халык сүз сәнгатен үстерүчеләр белән чагыштырма планда бәяләргә өйрәтү; − татар, рус, Россиядә яшәүче башка халыклар, бөтендөнья әдәбияты белеме казанышларының уртак нигезен аңлау, аларны үстерү һәм киңәйтү. Әлеге максат һәм бурычларга ирешү өчен, түбәндәге принциплар истә тотылырга тиеш. Рус телендә сөйләшүче балалар өчен татар әдәбиятының асылын төшендерү укытучының сүз сәнгате серләрен яхшы белүен, иҗади эшләү күнекмәләре булуын таләп итә. Мәктәп баласына сүз сәнгатенең серләрен ачуда
эстетик

принцип
(укытучының матурлыкны күрә алуы һәм башкаларне да күрергә өйрәтә алуы),
эзлеклелек
(укучы алган белемнең тулыланып, баеп баруы),
әдәбиятны сүз

сәнгате буларак өйрәнү
(татар телендә язылган әсәрләрдә әдәби образларны ачу үзенчәлекләре, татар теленең матурлыгын күрергә өйрәтү), күләме ягыннан кечкенә булган әсәрләргә шәхси мөнәсәбәт булдыру, ягъни
психологик принцип
(мәктәп баласының яшь үзенчәлекләрен, әдәби әзерлек дәрәҗәсен исәпкә алып эш итү) ярдәмгә килә. Аерым игътибар
коммуникативлык принцибына
бирелә. Бу принципның өстен чыгуы рус телендә сөйләшүче укучыларның әдәби әсәр аша татар теленең серләренә тирәнрәк төшенүләре, матур әдәбият әсәрен сорауларга нигезләнеп сөйли алуы, үз фикерләрен ачык әйтә алуы, әдәби әсәрнең аралашу чарасына әверелүе белән дә бәйле. Укучыларның әдәби әсәрне кабул итү һәм әдәби үсеш үзенчәлекләрен исәпкә алып,
дифференциацияләү
(аерым төркемнәргә аерып, бүлеп эшләү) һәм
интеграцияләү
(татар теле һәм рус әдәбияты дәресләрендә алынган теоретик белемнәрне һәм гамәли эш күнекмәләрен файдалану) дә үзәккә алына.
8 НЧЕ СЫЙНЫФ

I бүлек
Дәреслек ике кисәктән тора. Укучыларның белем-күнекмәләрен бәяләп бару өчен, һәр кисәк тә дүртәр модульгә бүлеп төзелгән. Һәр модуль бөтен кисәкнең өлешләрен хәтерләтә. Модульгә салынган мәгълүмат та, дәреслек үзе дә хронологик нигезгә корыла. Шул ук вакытта модульләр эчендә тематик-хронологик принцип та саклана. Һәр модуль укучыларның әдәби үсеш дәрәҗәсен үстерүне дә, эрудициясен киңәйтүне дә, әдәбиятны сәнгатьнең башка төрләре белән бәйләп баруны да, теоретик төшенчәләрне үзләштерүне дә, сорау-биремнәрне үтәгәндә файдалана алуны да күздә тотып урнаштырылган. Дәреслектә модульләр арасындагы бәйләнешләр сорау- биремнәр һәм контроль тестлар аша гамәлгә куела. Шулай итеп, дәреслекне әдәби-теоетик төшенчәләр сүзлекчәсе, фразеологик сүзлекчә кебек белешмәләр төгәлләп куя.
Дәреслеккә салынган әдәби әсәрләрнең нигезен “Үрнәк программа”да күрсәтелгән (төзүчеләре: Ф.Х.Җәүһәрова, К.С.Фәтхуллова)
II бүлек

8 нче сыйныф укучыларының әзерлек дәрәҗәсенә таләпләр:
–– әдәби әсәрләрне, сүзләрен дөрес әйтеп, йөгерек уку; – авторның әйтергә теләгән фикерен аңлау, үз мөнәсәбәтен белдерү, өлешләргә бүлә һәм планын төзи белү; – әдәби − теоретик төшенчәләрне рус әдәбият белеме белән тәңгәлләштерү; – татар әдәбиятының дөнья культурасында тоткан урынын аңлау; – авторларның тормыш юлы һәм иҗаты турында кыскача күзаллау; – 8 нче сыйныф өчен минимумга кергән әсәрләрнең кыскача эчтәлеген, төп геройларын, күтәрелгән проблеманы белү; – 10 −12 татар, рус, чит ил язучысы, шагыйрьләре исемнәрен һәм алар язган әсәрләрне белү; – 3 − 4 сәнгать әһеленең тормышы, иҗаты турында мәгълүматлы булу; – Казан һәм Татарстан төбәгендәге мәдәният учаклары (музей, театр, концерт залы, һ. б.), балалар матбугаты турында белү; – төрле халыкларның фольклор үрнәкләрен татар халык авыз иҗаты белән чагыштыру; – төрле халыкларның киң таралган мифларыннан хәбәрдар булу, берничә мисал китерә белү; – 5 мәкаль, 5 әйтемне русча эквивалентлары белән истә калдыру; – мәкаль белән әйтем, миф белән әкият, халык җыры белән автор җыры арасындагы аерманы белү; – төрле авторларның 3 − 4 шигырен яттан сөйли белү; – сүзлекләр, энциклопедияләр, Интернет-ресурслардан файдаланып, үзенә кирәкле материалны табу; – төрле темаларга проект эше яклау; – әдәби әсәрне тормыш белән бәйләп, үз гамәлләренә бәя бирү
III бүлек

Программаны үзләштерүдән көтелгән нәтиҗәләр
Төп гомуми белем бирү мәктәбендә телне гамәли үзләштерү нәтиҗәсендә укучыларда татар теленең күп мәдәниятле дөньядагы роле һәм мөһимлеге турында күзаллаулар формалаша. Татар мәдәниятенең укучылар өчен булган катламы белән танышу башка мәдәнияткә карата ихтирам хисе уята, ягъни укучыларга үз мәдәниятләрен дә тирәнрәк аңларга мөмкинлек бирә, аларда ватанпәрвәрлек хисе уята.
Гомуми нәтиҗәләр:
– укучыларның коммуникатив компетенциясен (аралашу осталыгын) үстерү, ягъни татар телендә сөйләшүчеләр белән телдән яки язмача аралашу күнекмәләре булдыру; – коммуникатив бурычлар куя һәм хәл итә белү, адекват рәвештә аралашуның вербаль һәм вербаль булмаган чараларыннан, сөйләм этикеты үрнәкләреннән файдалана алу, итагатьле һәм киң күңелле әңгәмәдәш булу.
Шәхси нәтиҗәләр:
– шәхесара һәм мәдәниятара аралашуда татар теленә карата ихтирамлы караш булдыру һәм аны яхшы өйрәнү теләге тудыру; – әхлакый кагыйдәләрдә ориентлашу, аларны үтәүнең мәҗбүрилеген аңлау; – әдәби әсәрләрдәге төрле тормыш ситуацияләренә һәм геройларның гамәлләренә гомүмкешелек нормаларыннан чыгып бәя бирү; – “гаилә”, “туган ил”, “мәрхәмәтлелек” төшенчәләрен кабул итү, “башкаларга карата түземлелек, кайгыртучанлык”, “кеше кадерен белү” кебек хисләр формалашу.
Метапредмет нәтиҗәләр



Төп белем бирү баскычында татар теле һәм әдәбиятын укыту, танып белү чарасы буларак, укучыларның фикер йөртү, интеллектуаль һәм иҗади сәләтләрен үстерүгә, шулай ук, реаль тормышта туган проблемаларны хәл итү өчен кирәк булган универсаль уку гамәлләрен (танып белү, регулятив, коммуникатив) формалаштыруга хезмәт итә.
Танып белү нәтиҗәләре
: – фикерләүне үстерү белән бәйле психик функцияләр: логик фикерләү, индуктив, дедуктив фикерли белү; – төп мәгълүматны аеру, укылган яки тыңланган мәгълүматның эчтәлегенә бәя бирә белү; – тиешле мәгълүматны табу өчен, энциклопедия, белешмәләр, сүзлекләр, электрон ресурслар куллану.
Регулятив нәтиҗәләр:
– уку хезмәтендә үзеңә максат куя, бурычларны билгели белү; – эш тәртибен аңлап, уку эшчәнлеген оештыра, нәтиҗәле эш алымнарын таба белү; – уку эшчәнлеге нәтиҗәләрен контрольгә ала белү.
Коммуникатив нәтиҗәләр:
– әңгәмәдәшеңнең фикерен тыңлый, аңа туры килерлек җавап бирә белү; – парларда һәм күмәк эшли белү; – мәгълүматны туплау өчен, күмәк эш башкару. Укыту процессы, гомуми дидактик принциплардан тыш, коммуникатив технологиянең төп принципларын исәпкә алып оештырыла:
аралашуга аралашу аша

өйрәтү принцибы
(телгә өйрәтү шартларын тормышта телне куллану шартларына якынлаштыру);
шәхси индивидуальләштерү принцибы
(укыту процессын укучыларның шәхси ихтыяҗларын, теләк-омтылышларын, индивидуаль-психологик үзенчәлекләрен исәпкә алып оештыру);
телне актив фикерләү нигезендә

өйрәнү принцибы
(аралашу ситуацияләрендә сөйләм бурычына тәңгәл килгән лексик-грамматик материалны укучыларның мөстәкыйль куллануын тәэмин итү);
телне функциональ төстә өйрәнү принцибы (
лексик-грамматик материалның коммуникатив максаттан, аралашу ихтыяҗыннан һәм куллану ешлыгыннан чыгып билгеләнүе); Моннан тыш, укыту процессында
сөйләм эшчәнлеге төрләренә үзара бәйләнештә өйрәтү принцибы
да зур әһәмияткә ия. Татар әдәбиятына уку программасы буенча
70 сәгать бирелә.
Эш программасы белем бирү учреждениесенең гамәлдәге уку планы буенча атнага 2 сәгать исәбеннән төзелде.
Арадаш аттестация контроль эш (тест) формасында еллык календарь графикка туры китереп үткәрелә.
Татар әдәбиятыннан эш программасы түбәндәге өлешләрдән тора: аңлатма язуыннан, төп бүлекләрдән, белем һәм күнекмәләрне үз эченә алган программаның эчтәлегеннән, укучыларның әзерлек дәрәҗәсенә таләпләреннән, көтелгән нәтиҗәләрне исәпкә алып төзелгән календарь-тематик планнан, укучыларның белем, осталык һәм күнекмәләрен бәяләү нормаларыннан, мәгълүмат һәм белем бирү чыганаклары исемлегеннән.


Тыңланган текстның эчтәлеге буенча

сорауларга язмача җавап бирүне

бәяләү бәяләү
Тыңланган текстның эчтәлеген тулаем аңлап, тәкъдим ителгән барлык сорауларга язмача дөрес җавап бирелгән, 1 орфографик хатасы яки эчтәлеккә бәйле 1 хатасы булган эшкә «5»ле куела. Тыңланган текстның эчтәлеген аңлап, тәкъдим ителгән сорауларга дөрес җавап бирелгән, әмма 2—3 орфографик, 3 пунктуацион яки эчтәлеккә бәйле 2—3 хатасы булган эшкә
«4»ле
куела. Тыңланган текстның эчтәлеген өлешчә аңлап, тәкъдим ителгән сорауларга төгәл җавап бирелмәгән, 5 орфографик, 5 пунктуацион яки эчтәлеккә бәйле 4—5 хатасы булган эшкә
«3»ле
куела. Тыңланган текстның эчтәлеге буенча тәкъдим ителгән со рауларга бирелгән җавапларның яртысы дөрес булмаса, 6 орфографик, 6 пунктуацион яки эчтәлеккә бәйле 5 тән артык хатасы булган эшкә «2»ле куела.
Диалогик сөйләмне бәяләү
Бирелгән ситуация яки өйрәнелгән тема буенча әңгәмә кора алганда, әйтелеше һәм грамматик төзелеше ягыннан дөрес, эчтәлеге ягыннан эзлекле һәм тулы диалогик сөйләм төзегәндә, «5»ле куела.
Бирелгән ситуация яки өйрәнелгән тема буенча әңгәмә кора алганда, әмма репликаларның әйтелешендә һәм аерым сүзләрнең грамматик формаларында 2—3 хата җибәреп, эчтәлеге ягыннан эзлекле диалогик сөйләм төзегәндә, «4»ле куела. Өстәмә сораулар ярдәмендә генә әңгәмә кора алганда, репликаларның әйтелешендә һәм сүзләрнең грамматик формаларында 4—6 хата җибәреп, эчтәлеген бозып, диалогик сөйләм төзегәндә, «3»ле куела. Бирелгән ситуация яки өйрәнелгән тема буенча диалог төзи алмаганда,
«2»ле
куела.
Монологик сөйләмне бәяләү
Өйрәнелгән яки тәкъдим ителгән тема буенча әйтелеше, грамматик төзелеше ягыннан дөрес һәм эчтәлеге ягыннан тулы, эзлекле монологик сөйләм өчен
«5»ле
куела. Өйрәнелгән яки тәкъдим ителгән тема буенча эзлекле төзелгән, әмма аерым сүзләрнең әйтелешендә, грамматик формаларында яки җөмлә төзелешендә 2—3 хаталы монологик сөйләм өчен
«4»ле
куела. Өйрәнелгән яки тәкъдим ителгән тема буенча эзлекле төзелмәгән, сүзләрнең әйтелешендә, җөмлә төзелешендә 4—7 хаталы монологик сөйләм өчен
«3»ле
куела. Өйрәнелгән яки тәкъдим ителгән темага монолог төзи ал маганда,
«2»ле
куела.
Укуны бәяләү

Сыйныфлар

Кычкырып уку (сүзләр саны)

V VI—УП

VIII—IX

60—65 65—70 75—80

80-85, 85-90
Искәрмә. Эчтән уку тизлеге, кычкырып уку белән чагыштырганда, 5—7 нче сыйныфларда 20—30% ка, ә 8—9 нчы сыйныфларда 30—40 % ка югарырак була. Тәкъдим ителгән текстның эчтәлеген тулаем аңлап, аваз ларны һәм сүзләрне дөрес әйтеп, басымны дөрес куеп, сәнгатьле һәм аңлаешлы итеп тиешле тизлектә укыганда,
“5”
Тәкъдим ителгән текстның эчтәлеген аңлап, сәнгатьле һәм аңлаешлы итеп, әмма 2—3 орфоэпик хата җибәреп (авазларның әйтелешен бозу, басымны дөрес куймау, синтагмаларга бүленештә ялгышу) укыганда,
«4»ле
куела. Тәкъдим ителгән текстның эчтәлеген өлешчә аңлап, 4—6 тупас орфоэпик хата җибәреп укыганда һәм уку тизлеге акрын булганда,
«3»ле
куела. Тәкъдим ителгән текстның эчтәлеген бөтенләй аңламыйча, орфоэпик кагыйдәләрне бозып, 7 дән артык әйтелеш хатасы җибәреп һәм уку тизлегенә куелган таләпләрне сакламыйча укыганда,
«2»ле
куела.
Язма сөйләмне тикшерү һәм бәяләү
Укучыларның бәйләнешле язма сөйләм күнекмәләре өйрәтү характерындагы изложениеләр һәм сочинениеләр ярдәмендә тикшерелә. Алар белән беррәттән, башка язма эшләр дә кулланыла: сорауларга язмача җавап бирү; рус теленнән татар теленә текстларны язмача тәрҗемә итү; укылган яки тыңланган текстның эчтәлеген язмача сөйләп бирү (изложение); бирелгән ситуация яки тәкъдим ителгән тема буенча фикерләрне язмача белдерү (сочинение) һ.б. Язма сөйләмне бәяләгәндә, эчтәлекнең тулылыгына һәм эзлеклелегенә, җөмлә калыпларының грамматик яктан дөреслегенә һәм төрлелегенә, стиль бердәмлегенә игътибар итәргә кирәк. Изложение һәм сочинение өчен ике билге куела: беренчесе эшнең эчтәлеге өчен, икенчесе — грамоталы язуга.
Сочинениеләрне бәяләү

Сочинение укучыларның тормыштагы күзәтүләреннән алган тәэсирләрен язмада грамоталы һәм эзлекле бирә белү, әдәби әсәрнең эчтәлеген үз сүзләре белән образлы телдә бәйләнешле итеп яза алу мөмкинлеген тикшерү максатыннан яз-дырыла. Алар укучыларның тел һәм әдәбият дәресләрендә алган белемнәрен ныгыту, тирәнәйтү һәм камилләштерүне күздә тотып үткәрелә. Тәкъдим ителгән темага эзлекле язылган һәм эчтәлеге тулы ачылган, 1 орфографик, 1 пунктуацион яки 2 грамматик хатасы булган эшкә “5”ле куела. Тәкъдим ителгән темага эзлекле язылган, ләкин 2—3 эчтәлек ялгышы, 2—3 орфографик, 2—3 пунктуацион хатасы булган эшкә «4»ле куела. Тәкъдим ителгән темага өлешчә эзлекле язылган, эчтәлеге тулысынча ачылмаган, 4—5 орфографик, 4—5 пунктуацион һәм җөмлә төзелешендә хатасы булган эшкә «3»ле куела. Тәкъдим ителгән темага эзлекле язылмаган һәм эчтәлеге ачылмаган, 6 дан артык орфографик, 6 дан артык пунктуацион һәм грамматик хатасы булган эшкә «2»ле куела. План Татарстан Республикасы Мәгариф һәм фән министрлыгының «Төп гомуми белем бирү мәктәбендә рус телендә сөйләшүче балаларга татар телен һәм әдәбиятын укыту программасы» (5-9 нчы сыйныфлар, төзүче-авторлар – Р.З. Хәйдәрова, К.С.Фәтхуллова, Г.М. Әхмәтҗанова.- Казан, 2013 нче ел) нигезендә төзелде.
ПРОГРАММАНЫҢ ЭЧТӘЛЕГЕ

Эчтәлек

Сәгать саны
Тарих китабында безнең өчен бик күп хатирәләр саклана... 5 Без тарихта эзлебез 8 сәг. Онытылмас еллар 12 сәг. Әтинең зур бүреге иртә киелде 7 сәг. Аңлар өчен йөрәкнең олылыгын,туу кирәк безгә кайчак яңадан! 15 Көлсәң — көл, еласаң — ела 7 сәг. Даһи гомере 8 Табигатьнең дә җаны, рухы бар – 8 сәг. Барысы: 70
Тарих китабында безнең өчен бик күп хатирәләр саклана.... (5 сәг.)
Халык авыз иҗаты, риваять жанры. “Сихерче кыз”, “Гали тугае”, “Моргана” риваятьләре. Легенда жанры. Милли уен кораллары.
Проект эше яклау.
“Халыкныкы халыкта саклана”.
Бәйләнешле сөйләм үстерү.
Табышмакларның җавабын табу, шигырь уку, сорау-җавап формасында шигырьгә анализ ясау. Предмет Сыйныф Барлык сәгатьләр саны Атнага сәгатьләр саны Контроль диалог/ монолог Сочине ние Тест Шигырь ятлау Дәреслекнең авторы, елы Татар әдәбияты 8 70 2 4 / 4 2 5 4 Ә.Р.Мотыйгуллина,Р.Г.Ханнанов, Л.К.Хисмәтова. Татар әдәбияты. Рус телендә төп гомуми белем бирү мәктәбенең 9 нче сыйныфы өчен дәреслек (татар телен өйрәнүче укучылар өчен), 2 кисәктә. - Казан, “Мәгариф- Вакыт” нәшрияты, 2014.

Без тарихта эзлебез (8 сәг.)
Ибн Фадлан һәм аның 921 – 922 нче елларда Болгар дәүләтенә сәфәре вакытында язылган сәяхәтнамәсе. Фатих Кәрими иҗаты. “Ауропа сәяхәтнамәсе”. Миргазыян Юныс иҗаты. “Су”хикәясе. Габдулла Тукай иҗаты. “Пар ат” шигыренә анализ. Б.Урманче иҗаты. Н.Нәҗминең иҗаты. “Агыйделдә ак пароход” әсәре.
Проект эше яклау.
“Үзенең үткәнен оныткан халыкның киләчәге юк”.
Онытылмас еллар (12 сәг.)
Рәссам Виктор Куделькинның иҗаты. Гариф Ахунов “Замандашлар портреты” . Роберт Әхмәтҗанов “Озатып вокзаллар каршында” Татар халык җыры “Герман көе”. Фатих Кәрим иҗаты.“Ант” шигыре. “Кыңгыраулы яшел гарун” поэмасы. Туфан Миңнуллин иҗаты. “Моңлы бер җыр” драмасы. Казанда Муса Җәлил һәйкәле һәм җәлилчеләргә куелган барельефлар. Хат үрнәкләре, Бөек Ватан сугышы.батырларының фронт хатлары. Мостай Кәрим иҗаты. “Билгесез солдат” шигыре. Чыңгыз Айтматов иҗаты. “Анам кыры” әсәре.
Бәйләнешле сөйләм үстерү.
“Без азатлык алып биргән көннәр, Хәтерләми икән кем генә!”.
Әтинең зур бүреге иртә киелде (7 сәг.)
Клара Булатова иҗаты. «Башым иям» шигыре. Н.Әхмәдиев иҗаты. «Җиңү көне» шигыре, “Минем туган көнем” хикәясе. Ф.Сафинның иҗаты.“Тулганай” әсәре. Рәзил Вәлиев иҗаты. «Ватаным» шигыре.
Проект эше яклау.
“Җиңү көне җиңел бирелмәде...”
Ана – изге, Ана – бөек, Аңа – дан! Аңлар өчен йөрәкнең олылыгын, туу кирәк безгә кайчак яңадан! (15 сәг.)
Шәриф Камал иҗаты.“Буранда” хикәясе. Ибраһим Салахов иҗаты. Колыма хикәяләре циклыннан “Ана тавышы”. Сибгат Хәким иҗаты, “Әнкәй”, “Җырларымда телим” шигырьләре. Туфан Миңнуллин иҗаты, “Әнкәй” шигыре. Марсель Галиев иҗаты.“Су буеннан әнкәй кайтып килә шигыре”. Марсель Галиевның “Кабатланмас әкият” шигыре. Шәриф Хөсәенов иҗаты, “Әни килде” драмасыннан “Әниемнең ак күлмәге” өзеге. Фоат Садриев иҗаты. “Таң җиле” әсәре.
Проект эше яклау.
“Кая барсам – әнкәй күңелдә”.
Көлсәң — көл, еласаң — ела! (7 сәг.)
Сатирик журналлар. Галиәсгар Камал иҗаты. “Банкрот” комедиясе. Гамил Афзал иҗаты. “Юл газабы” хикәясе, “Тәвәккәл әби” шигыре. Зәки Нури иҗаты, пародия, эпиграммалар.
Бәйләнешле сөйләм үстерү.
“Көлке дисәң дә көлке!”

Даһи гомере – халкы хәтерендә! (8 сәг.)
Р.Харис иҗаты. “Гармунчы” поэмасы. “Ике гөл” шигыре. Зөлфәт иҗаты. “Шигырем - ачык”, “Шундый чагы әле җанымның” шигырьләре. Галия Кайбицкая иҗаты. Рабит Батулла иҗаты. Бию («Бию җене кагылган егет» кыйссасыннан).
Проект эше яклау.
“Иҗат – ул яшәү рәвеше”.
Табигатьнең дә җаны, рухы бар... (8 сәг.)
Айдар Хәлим иҗаты. “Өч аяклы ат” повесте. Гәрәфи Хәсәнов иҗаты. “Беренче күк күкрәү” хикәясе. Камил Каримов иҗаты. “Тимергали бабай хикәяте”.
Проект эше яклау.
“Ялкын” журналына сәяхәт.

№

Дәрес темасы

С

әг

Материал үзләштерүнең көтелгән нәтиҗәләре (шәхескә кагылышлы,

метапредмет һәм уку фәне буенча нәтиҗәләр)

Милли –

региональ

компонент

Үткәрү

вакыты

Искәрм

ә
план факт
1 нче чирек – 9 атна (18 сәг.)

Тарих китабында безнең өчен бик күп хатирәләр саклана... – 5 сәг.
1 Ачыла тарихның пәрдәсе. 1 Халык авыз иҗаты, риваять жанрына гомуми күзаллау булдыру. “Сихерче кыз” риваятен уку. Риваять жанры турында теоретик төшенчәне бирү, халкыбыз тарихы белән бәйләү. Халык авыз иҗаты турындагы белемнәрне гомумиләштерү, риваять турында белешмә бирү, татар халкының “Сихерче кыз” риваяте белән танышу. Укучыларда үткәнебезгә, тарихыбызга игътибар тәрбияләү. 2 Сезгә ялган, миңа чын.Халык авыз иҗаты 1 “Гали туган”, “Моргана” риваятьләрен уку. Укучыларга халкыбызның тарихы турында белем бирү. Риваять турында алган белемнәрне ныгыту, татар халык риваятьләре белән танышуны дәвам итү. Балаларда татар халык һәм башка халык риваятьләренә, халыкларның үткәненә кызыксыну тәрбияләү. Проект эшенә әзерләнү. 3 “Халыкныкы халыкта саклана”. . 1 Укучыларның бәйләнешле сөйләм телен үстерү. Риваять темасын гомумиләштереп кабатлау. Укучыларга халкыбызның тарихы турында белем бирү, шәһәр, авыл, елга исемнәренең килеп чыгышын аңлату. Риваять турында алган белемнәрне ныгыту. Балаларда татар халык риваятьләренә, үткәненә, атамаларның килеп чыгышына кызыксыну тәрбияләү, дөрес бәяләү күнекмәләре булдыру. 4 Сезгә ялган, миңа чын. 1 Легенда жанрына гомуми күзаллау булдыру. Легенда жанры турында теретик төшенчәне бирү.Татар халык авыз иҗаты жанрлары белән танышуны дәвам итү, легенда жанрын өйрәнү, “Зөһрә кыз” легендасын уку. Балаларда татар халык легендаларына, башка халык легендаларына, халыкларның үткәненә кызыксыну тәрбияләү. Әсәрне уку, сорауларга җавап бирү. Легенда белән риваятьләр арасында аермалы якларны билгеләү, таблица белән эшләү.
Тест
5 Моңы барның йөрәгеннән Һәрвакыт җылы чыгар. 1 Милли уен кораллары белән танышу. Эстетик тәрбия бирү. Халык авыз иҗатына турындагы белемнәрне гомумиләштерү, халык музыкаль уен кораллары турында белешмә бирү, танышу, проект эшен яклау. Балаларда татар халык музыкаль уен коралларына, халыкларның үткәненә кызыксыну тәрбияләү. Бәйләнешле сөйләм үстерү,табышмакларның җавабын табу, шигырь уку, сорау-җавап формасында шигырьгә анализ ясау.
Без тарихта эзлебез – 8 сәг.
6 Тарих – тормыш остазы. 1 Ибн Фадлан һәм аның 921 – 922 нче елларда Болгар дәүләтенә сәфәре вакытында язылган сәяхәтнамәсе белән танышу. Мәдәниятыбызга горурлык хисе тәрбияләү. Өзекне уку, сорауларга җавап бирү, сүзлек эше, диалог, Л.Фәттаховның картинасы, дәреслектәге биремнәр белән эш. 7 Гыйлемсез кеше – канатсыз кош. 1 Фатих Кәрими иҗаты. “Ауропа сәяхәтнамәсе” белән танышу. Мәдәният учакларына тарихи күзәтү. Фатих Кәриминең тормыш юлы һәм иҗатын, “Ауропа сәяхәтнамәсе”н өйрәнү. Сәнгать җәүһәрләренә, халкыбыз мирасына, белем алуга омтылыш тәрбияләү. Өзекне уку, сораулар төзү, җавап бирү, нәтиҗә ясау,тәрҗемә, өзекне өлешләргә бүлү, төркемнәрдә эшләү, анализ.
тест

8 Энҗе табучы әдип. 1 Миргазыян Юныс иҗаты,. “Су”хикәясен уку. Язучы яшәгән чорга бәя бирү, тарихны аңлау.Миргазыян Юныс тормыш юлы һәм иҗатын, “Су”хикәясен өйрәнү. Туган илне сагыну, Ватанга, туган җиргә, табигатькә мәхәббәт хисләре тәрбияләү. Фронталь әңгәмә, язучы турында презентация карау, сәнгатьле уку, сорауларга җавап, анализ, тәрҗемә, сүзлек белән эш, биремнәр эшләү.
тест
Г.Сәгыйров 9 Җиктереп пар ат, Казанга. 1 Габдулла Тукай иҗаты. “Пар ат” шигырен өйрәнү Габдулла Тукай яшәгән чор турында тарихи белешмә бирү. Габдулла Тукайның тормыш юлы һәм иҗатын,“Пар ат” шигырен уку. Татар халкының бөек әдипләре иҗатын өйрәнү аша тормышка караш тәрбияләү. Сәнгатьле уку, видеоязма карау, шигырьне язмада тыңлау, сүзлек эше, сорауларга җавап, шигырьнең рус теленә тәрҗемәсе белән таныштыру, төркемнәрдә эзләнү, тикшерү, фикер алышу, нәтиҗә чыгару. 10 Монда хикмәт, мәгърифәт һәм монда гыйрфан, монда нур. 1 “Пар ат”шигыренә анализ. Тема буенча теоретик төшенчәләрне бирү. Әдәби – теоретик күнекмәләр булдыру.. Габдулла Тукайның “ Пар ат” шигырен өйрәнү. Лирик әсәрне аңларга, андагы хис-кичерешләрне тоярга, аларның үсү-үзгәрүен яки алмашынуын күрергә әзерләү. Туган җиргә, Ватанга мәхәббәт тәрбияләү. Сәнгатьле уку, “Пар ат” җыры видео -язмасын карау, Шигырьдәге строфа арты строфаны күзәтү, алардагы хисне һәм аны тудырган сәбәпне ачыклау, хисләр күчешен тою, шул күчешкә салынган мәгънәне аңлау, биремнәр эшләү. 11 Милли мәдәниятебезне үстерүдә Бакый Урманче иҗаты. 1 Бакый Урманче иҗаты белән танышу. Рәсем сәнгатенә карата кызыксыну уяту. Триптих сәнгать төшенчәсен аңлату. Бакый Урманченың тормыш юлы һәм иҗатын өйрәнү. Татар халкының бөек шәхесләре, аларның иҗатына кызыксыну уяту; сирәк очрый торган талантка ия булган сынчы иҗаты белән горурлану хисләре тәрбияләү. Әхлак тәрбиясе бирү. Әңгәмә, өзекне уку, виртуаль экскурсия, презентация, “ Туган тел” җыры, диалог төзү, сорауларга җавап, картина буенча эш, сүзлек эше.
тест
12 Наҗар Нәҗми - Тукай шәкерте. 1 Наҗар Нәҗминең иҗаты, “Агыйделдә ак пароход” әсәре. Тел, халык, тарих төшенчәләрен аңлауга ирешү.Наҗар Нәҗминең тормыш юлы һәм иҗаты турында белешмә бирү, “Агыйделдә ак пароход” әсәрен өйрәнү. Милли үзаң тәрбияләү, туган телгә, милли тарихка ихтирам хисе уяту. Һәр абзацны уку, эчтәлекне аңлаганны тикшерү өчен, гади сораулар бирү, сүзлек өстендә эш, тәрҗемә эше. 13 Үзенең үткәнен оныткан халыкның киләчәге юк. 1 Укылган әсәрләрне, теоретик төшенчәләрне кабатлау. Өйрәнелгән материалны искә төшереп, гомумиләштереп куллана белү . Укылган әсәрләрне, теоретик төшенчәләрне истә калдыру. Туган җирне ярату, туган як кадере, милләт язмышы, чит илләрдәге милләттәшләребез турында аңлап калу; туган җиргә, милләттәшләребезгә ихтирам хисләре тәрбияләү Бәйләнешде сөйләм үстерү, проектлар яклау, әңгәмә, сорауларга җавап, викторина, ярыш, тәрҗемә, сүзлек белән эш.
Онытылмас еллар – 12 сәг.
14 Билгесез биеклектә. 1 Рәссам Виктор Куделькинның иҗаты. Гариф Ахуновның “Замандашлар портретын” уку. Бөек Ватан сугышы чоры турында белемнәрне яңарту. Рәссам Виктор Куделькинның тормышы, иҗаты турында мәгълүмат бирү. Гариф Ахуновның “Замандашлар портретын” уку. Сугыш авырлыгын үз җилкәләрендә
күтәргән яшь буынга, шул чор кешеләренә ихтирам тәрбияләү. Сәнгатьле уку, эчтәлек буенча төркемнәрдә фикер алышу, әсәргә җиңелчә әдәби анализ ясау, сораулар һәм биремнәргә җавап табу, әсәрне өлешләргә бүлү, план төзү, картина белән эш, җыр тыңлау, тәрҗемә эше. 15 Тырышса да дошман, шагыйрьләрне аералмый җырдан, халыктан. 1 Роберт Әхмәтҗановның “Озатып вокзаллар каршында” һәм татар халык җыры “Герман көе”белән танышу. Музыка сәнгатенең матур әдәбият белән тыгыз бәйләнештә булуын һәм бер-берсенә йогынты ясауларын күзәтү. Бөек Ватан сугышына багышланган җырлар турында белешмә бирү. Татар халык җыры “Герман көе” һәм Роберт Әхмәтҗановның “Озатып вокзаллар каршында” дип аталган җырларын өйрәнү. Гражданлык һәм патриотик хисләр, туган җиргә, милләткә карата мәрхәмәтлелек, горурлык хисләре тәрбияләү. Сәнгатьле уку, җырларны тыңлау һәм өйрәнү, сорауларга җавап, сүзлек өстендә эш, биремнәр эшләү, яңа сүзләрне өйрәнү, шигырьгә анализ ясау, нәтиҗә. 16 Патриот-шагыйрь. 1 Фатих Кәрим иҗаты.“Ант” шигырен өйрәнү. Бөек Ватан сугышында катнашкан әдипләр турында тарихи мәгълүматлар бирү. Фатих Кәримнең тормыш юлы һәм иҗаты белән белән таныштыру, шигырьләре турында фикер йөртә белергә өйрәтү, аның туган иленә тугрылыклы, патриот- шагыйрь булуына басым ясау Кыюлык, батырлык, туган илгә бирелгәнлек, аны саклый белү сыйфатлары тәрбияләү. Презентация карау, шигырьне тыңлау, сүзгә-сүз тәрҗемә итү, ярымтавыш белән уку, сәнгатьле уку, җыр тыңлау, анализ, нәтиҗә. И.Диндаров 17 Үлем турында уйлама, илең турында уйла. 1 Фатих Кәримнең “Кыңгыраулы яшел гарун” поэмасын уку. Сәнгатебезгә – халык уен коралларына мәхәббәт тәрбияләү. 18 Үлем турында уйлама, илең турында уйла. 1 “Кыңгыраулы яшел гармун” поэмасының төп фикерен ачыклый һәм аңлата белергә өйрәтү; образлар системасы төшенчәсен аңлату. Кешелеклелек сыйфатлары, җаваплылык хисе тәрбияләү. Сәнгатьле уку, интернет челтәреннән табып тыңлау, өлешләргә бүлү, сорауларга җавап, биремнәр эшләү, образларга характеристика.
2 нче чирек – 7 атна (14 сәгать)
19 Исемең калды моңлы бер җыр булып... 1 Туфан Миңнуллин иҗаты.“Моңлы бер җыр” драмасы. Бөек Ватан сугышында катнашкан геройлар тарихы. Туфан Миңнуллинның тормыш юлы, иҗаты белән таныштыру, ≪ Моңлы бер җыр ≫ драмасын уку һәм нәтиҗә ясау. 20 Исемең калды моңлы бер җыр булып... 1 Туган ил өчен көрәшү, туган илне яклау изге бурыч булуына төшендерү, көчле рухлы булырга өндәү Сорауларга җавап эзләү, ишетеп аңлау, рольләргә бүлеп уку, әсәрдә автор әйтергә теләгән фикерне табу, драма әсәре турында фикер алышу, интернеттан табып өзек карау. Теоретик төшенчәләр (символик образ, диалог, ремарка) белән эш. 21 Һәйкәлләргә килик, гөлләр куйыйк Һәйкәлләрне тыңлыйк тын гына. 1 Казанда Муса Җәлил һәйкәле һәм җәлилчеләргә куелган барельефлар Барельеф төшенчәсен аңлауга ирешү. Шагыйрь Муса Җәлилнең тормыш юлы һәм иҗаты буенча белемнәрне ныгыту ; Марсель Cәлимҗанов һәм Ринат Таҗетдинов эшчәнлеге белән танышу. Ихтыяр көче, рухи ныклык сыйфатлары тәрбияләү, бәйләнешле сөйләм теле үстерү. Фронталь әңгәмә, сәнгатьле уку, җыр тыңлау, төркемнәрдә эш, дәреслектәге
сорауларга җавап бирү, өзекне ике өлешкә бүлү, исем кую, тәрҗемә итү, эпиграфны аңлату,план төзеп сөйләү, нәтиҗә чыгару. 22 Каз канаты каурый- каурый, Хатлар язарга ярый. 1 Хат үрнәкләре белән танышу, Бөек Ватан сугышы.батырларының фронт хатларын уку. Эпистоляр жанр турында төшенчә бирү. Гражданлык һәм патриотик хисләр, туган җиргә, милләткә карата мәрхәмәтлелек, горурлык хисләре тәрбияләү. Фронт хатларын уку. Хат язу үзенчәлекләрен өйрәнү. Хатларның төрләре, аны язу нормалары, этикеты, бөек кешеләрнең хат үрнәкләре буенча әңгәмә оештыру, аңлатмалы сүзлек белән эш, хатның эчтәлеген сөйләү; иҗатка бәйле сораулар төзү; 23 Син күрсәткән батырлыкны, солдат, Халкым сөйли мактап бүген дә.. 1 Мостай Кәрим иҗаты. “Билгесез солдат” шигыре. Рәсем сәнгате аша, Бөек Ватан сугышы турында тарихи мәгълүмат бирү. Мостай Кәримнең тормыш юлы һәм иҗаты турында белешмә бирү, “Билгесез солдат” шигырен өйрәнү. Туган илгә мәхәббәт, белем алуга омтылыш тәрбияләү. Шагыйрәнең тормыш юлы белән танышып, хронологик таблица тутыру, шигырьне тыңлау, ярымтавыш белән уку, чылбыр буенча уку, сайлап уку, яңа сүзләрне өйрәнү, парлап сөйләшү, сүзлек белән эш, анализ. 24 Дөньяда тик бары яхшылык кына үлми. Чыңгыз Айтматов иҗаты.. “Анам кыры” әсәрен өйрәнү. Бөек Ватан сугышы кырларында илебезнең азатлыгы өчен кан коелуның мәгънәсен укучыларга аңлату.. Туган илгә, халкыбыз батырлыгына мәхәббәт хисләре тәрбияләү. Яңа сүзләрне уку, язу, эчтәлек буенча төркемнәрдә фикер алышу, әсәргә җиңелчә әдәби анализ ясау, сораулар һәм биремнәргә җавап табу, әсәрне өлешләргә бүлү, план төзү, өзекне рольләргә бүлеп уку, сүзлекләр белән эш. Г.Сәгыйров 25 Без азатлык алып биргән көннәр, Хәтерләми икән кем генә! 1 “Онытылмас еллар” бүлегендә өйрәнгән материалны кабатлау. Өйрәнелгән материалны искә төшереп, гомумиләштереп куллана белү. Әдәбиятта сугыш сурәтләнешен бәяләү.Патриотик тәрбия бирү, туган илне, туган җирне яратырга өйрәтү. Бәйләнешле сөйләм үстерү. әңгәмәдә катнаша алу, нәтиҗә ясый белү, үз мөнәсәбәтеңне белдерә алу.
Әтинең зур бүреге иртә киелде -7 сәг.
26 Җиңүне якынайткан җыр. 1 Клара Булатова иҗаты. «Башым иям» шигыре белән танышу. Сугыш, аның гади халык, балалар җилкәсенә алып килгән авырлыгын аңлау. Якыннарыңа, туганнарыңа карата ихтирам, мәрхәмәтлелек хисләре тәрбияләү. Фронталь әңгәмә, язучы турында презентация карау, шигырьне тыңлап аңлау, сәнгатьле уку, анализ ясау, дәреслектәге сорауларга җавап бирү. 27 Тынычыкның туган көнен Бәйрәм итә бүген илем... 1 Н.Әхмәдиев иҗаты. «Җиңү көне» шигыре, “Минем туган көнем” хикәясе. Бөек Ватан сугышы, аның гади халыкка китергән авырлыклары турында тарихи мәгълүмат бирү. Якыннарына, туганнарына карата ихтирам, мәрхәмәтлелек хисләретәрбияләү. шигырьне сәнгатьле уку, яңа сүзләрне өйрәнү, шигырьгә анализ ясау. 28 Шәфкатьлелек бизи кешене! 1 Ф.Сафинның иҗаты.“Тулганай” әсәре. Текст белән эшләү, иң әһәмиятлесен таба белергә өйрәнү Әниләргә карата ихтирам тәрбияләү. Сүзлекчә белән эшләү, яңа материалның таныш әсәрләр белән бәйләнешен табу, әсәргә сорау-җавап формасында анализ ясау, образларга характеристика бирү, таблица белән эшләү 29 Таң булып нур сибә 1 Рәзил Вәлиев иҗаты.«Ватаным» шигыре. Сугыш, аның гади халык, балалар
Ватаным. җилкәсенә алып килгән авырлыгын аңлау. туган җиргә мәхәббәт хисе тәрбияләү. Презентация карау, шигырьне тыңлау, сүзгә-сүз тәрҗемә итү, ярымтавыш белән уку, сәнгатьле уку, анализ. 30 Җиңү көне җиңел бирелмәде. 1 “Вакыт сынавы аша..” проект ларны яклау. Өйрәнелгән материалны искә төшереп, гомумиләштереп куллана белү. “Җиңү” бүлегендә өйрәнгән материалны кабатлау, үзләштерү дәрәҗәсен билгеләү. Патриотик тәрбия бирү, туган илне, туган җирне яратырга өйрәтү. Бәйләнешле сөйләм үстерү
Ана – изге, Ана – бөек, Аңа – дан! Аңлар өчен йөрәкнең олылыгын,туу кирәк безгә кайчак яңадан!–
31 Бәхет эзләгәндә. 1 Шәриф Камал иҗаты.“Буранда” хикәясен уку. Тарихи вакыйгаларга нигезләнеп, әсәр геройлары яшәгән чорга характеристика бирү. Геройларның яшәү кыйбласы аша нәтиҗәләр ясау һәм укучыларда әниләргә карата шәфкатьлелек,миһербанлылык хисләре тәрбияләү. Сәнгатьле уку, беренче өлешкә план төзү, сорауларга җавап бирү, биремнәрне эшләү, сүзлек белән эш, хронологик таблица, образларга характеристика. 32 Исән чакта белү кирәк икән, Әти-әниләрнең кадерен. 1 Шәриф Камал иҗаты.“Буранда”Укучыларда өлкән буынга, әниләргә кече яшьтән шәфкатьлелек, миһербанлылык хисләре тәрбияләү. Икенче, өченче өлешләрне уку, план төзү, сорауларга җавап, сүзлек өстендә эш, анализ, образга характеристика, схема белән эш, табигатьтәге буран белән Мостафаның эчке дөньясындагы халәтне чагыштыру, нәтиҗә ясау
3 нче чирек – 10 атна
33 Тетрәндергеч еллар авазы. Тайгак кичүләрне кичкән шагыйрь 1 Ибраһим Салахов иҗаты. Колыма хикәяләре циклыннан “Ана тавышы” Тарихи вакыйгаларга нигезләнеп, әсәр геройлары яшәгән чорга характеристика бирү. Укучыларда үткәнебезгә, тарихыбызга карата игътибар тәрбияләү. Чорга дөрес бәя бирә белергә өйрәтү. Уку, сорауларга җавап, сүзлек өстендә эш, автор идеясен билгеләү, дәреслектәге биремнәрне эшләү. 34 Тетрәндергеч еллар авазы. 1 Ибраһим Салаховның Колыма хикәяләре циклыннан “ Ана тавышы”. Язучының “Колыма хикәяләре” циклыннан «Ана тавышы» өзегендә сурәтләнгән вакыйгалар аша шәхес культының тирән фаҗигасен тоемлау. Әхлак тәрбиясе бирү; аналарга тирән мәхәббәт, кешелеклелек, кече күңеллелек, миһербанлылык хисләре тәрбияләү. Әңгәмә,уку, анализ, үз фикереңне әйтә белергә өйрәнү,образларга характеристика, өзек буенча сораулар төзү. 35 Ана күңеле – балада. 1 Сибгат Хәким иҗаты, “Әнкәй” шигыре. Укыганнардан нәтиҗә ясап, тормышта куллану. Өлкән буынга мәрхәмәтлелек хисләре тәрбияләү. Шигырьләрне укып, сораулар буенча анализлау, сүзлек белән эш,рифмалашкан сүзләрне табу, тема буенча мәкаль- әйтемнәрне аңлау. 36 Җырларымда телим. 1 Сибгат Хәкимнең “Җырларымда телим” шигыре. Экологик тәрбия идеяләре турында фикер алышу. Туган якка, табигатькә ихтирам тәрбияләү, өлкән буын кешеләренең фикерләрен тыңларга өйрәнү. Сәнгатьле уку, сүзлек белән эш, анализ,лирик геройга бәя бирү, дәреслектәге биремнәрне эшләү, сораулар төзү, үз фикереңне әйтә һәм нәтиҗә ясый белү. 37 Әнкәйләрдән күргән 1 Туфан Миңнуллин иҗаты, “Әнкәй” шигыре. Гаилә кыйммәте төшенчәсен
игелек формалаштыру. Гаилә, кеше кадере, әти - әни кадерен белергә өйрәтү. Сәнгатьле уку, тәрҗемә эше, сорауларга җавап бирү, анализ, нәтиҗә ясый белү, җыр тыңлау. 38 Туган җирләр әнкәй белән. 1 Марсель Галиев иҗаты.“Су буеннан әнкәй кайтып килә шигыре”. Марсель Галиев яшәгән чор турында мәгълүмат бирү. Туган җиргә, әниләргә мәхәббәт, белем алуга омтылыш тәрбияләү. Сәнгатьле уку, җыр тыңлау, сүзлек өстендә эшләү, дәреслектәге биремнәрне эшләү, әсәрнең теленә игътибар итү, лирик геройга бәя бирү, анализ, нәтиҗә чыгару. 39 Кабатланмас әкият. 1 Марсель Галиевның “Кабатланмас әкият” шигыре. Халкыбызның тормыш- көнкүреше, авыл тормышы турында мәгълүмат бирү. Укучыларда туган илгә мәхәббәт, белем алуга омтылыш тәрбияләү. Сәнгатьле уку, образларны табу, аларга характеристика, анализ, тәрҗемә эше, дәреслектәге сорауларга җавап бирү, сораулар төзү, нәтиҗә ясау. 40 Ата-анага бурычны бары тик кеше булып кына түләп була. 1 Шәриф Хөсәенов иҗаты, “Әни килде” драмасыннан “Әниемнең ак күлмәге” өзеген уку. Драма әсәренә анализ ясау күнекмәләрен ныгыту, эчке конфликт төшенчәсен формалаштыру. 41 Ата-анага бурычны бары тик кеше булып кына түләп була. 1 Шәриф Хөсәеновның тормышын һәм иҗатын, “Әни килде” драмасыннан “Әниемнең ак күлмәге” өзеген өйрәнү. Югары әхлакый сыйфатлар тәрбияләү. Рольләргә бүлеп уку 42 Әти-әни кадере 1 “Әни килде” ( мөмкинлек булса спектакльне карау, ) сүзлекләр белән эш, сорауларга җавап. 43 Әти-әни кадере 1 Инша язу, план төзү, образларга характеристика, анализ, нәтиҗә ясау. 44 Ана куллары. 1 Фоат Садриев иҗаты. “Таң җиле”әсәре. Медицина терминнары турында мәгълүмат бирү. 45 Ана куллары. 1 Фоат Садриев иҗаты. “Таң җиле”әсәре. Әсәрне өлешләргә бүлү, эчтәлекнең идеясен таба белү, анализлау сүзлек өстендә эш, биремнәр эшләү, сорауларга җавап бирү , хронологик таблица төзү, нәтиҗә. 46 Ана куллары. Балаларда бәхетнең кадерен белеп яшәү хисләрен тәрбияләү. Г.Сәгыйров 47 Кая барсам – әнкәй күңелдә. Ана – бөек исем! Нәрсә җитә ана булуга... бүлеген гомумиләштереп кабатлау, бәйләнешле сөйләм үстерү. Команда белән эшләү , проект эше башкарырга өйрәнү. 48 Кая барсам – әнкәй күңелдә. 1 Укыганны гомумиләштереп кабатлау. Ата-анага җәбер-золым иткән имансыз балаларның дөньяда игелек күрмәүләре, ата-ана каргышы төшү турында тормыштан мисаллар китереп сөйләү. Дәреслектә өстәмә уку өчен бирелгән Роберт Миңнуллинның “Әнкәйнең ак чәчләре” шигырен уку.Бәйләнешле сөйләм үстерү, проект яклау, нәтиҗәләр чыгару, анализ ясау, белемнәрне тикшерү, командалап эшләү, эшне аудиториягә тәкъдим итү, җыр тыңлау. Райондаш язучылар иҗаты буенча Тест, проект төзү
Көлсәң — көл, еласаң — ела – 7 сәг.
49 Күңелсездән көлке чыкмас. 1 Сатирик журналлар, Галиәсгар Камал иҗаты Сатира жанры турында теоретик төшенчә бирү Беренче сатирик журналлар турында мәгълүмат бирү. Галиәсгар Камалның тормышын, иҗатын өйрәнү. Әхлак (кешелеклелек,
юмартлык) хисләре тәрбияләү. Беренче сатирик журналлар турында әңгәмә оештыру, сорауларга җавап, дәреслектәге биремнәрне эшләү. тутыру, парларда эшләү, ишетеп аңлау, шагыйрьнең тормышы турында сораулар төзү. 50 Хәйләсез дөнья файдасыз. 1 Хәйләсез дөнья файдасыз. Галиәсгар Камалның “Банкрот” комедиясе. Театр сәнгате аша эстетик зәвык тәрбияләү. Сарказм турында теоретик төшенчәне аңлату. Хезмәткә мәхәббәт, үз эшең белән горурлану хисләрен үстерү. Акча артыннан куу юлындагы кешелексезлек һәм түбәнлек сыйфатларын аңлату. 51 Хәйләсез дөнья файдасыз. 1 Галиәсгар Камалның “Банкрот” комедиясен өйрәнү. Рольләргә бүлеп уку, образларга характеристика, сүзлекчә белән эшләү, вакыйгаларга бәя бирү, сорауларга җавап бирү, интернет челтәреннән спектакльне табып карау, Николай Островскийның «Үз кешеләр — килешер- без» («Свои люди — сочтёмся») комедиясе белән чагыштыру, анализ. 52 Һәр заманның үз герое була. 1 Гамил Афзал иҗаты. “Юл газабы” хикәясе. Язучы яшәгән чорга бәя бирү, тарихны аңлау. 53 Һәр заманның үз герое була. 1 Гамил Афзалның тормышын, иҗатын һәм “Юл газабы” хикәясен өйрәнү. Китап укуга, белем алуга омтылыш тәрбияләү. Язучы һөнәренә мәхәббәт тәрбияләү.хронологик таблица тутыру, төркемнәрдә эшләү, сорауларына җавап бирү, өлешләргә бүлү, план төзү, план буенча кыскача эчтәлекне сөйләү.
тест,
54 Сүз күңелдә очкын булып көйри. 1 Сатирик шигырь, ирония турында теоретик төшенчә бирү. Гамил Афзалны юмор остасы буларак өйрәнү, “Тәвәккәл әби”шигырен аңлап уку, юмор аша язучы теләгән фикерне табарга өйрәнүӘхлак тәрбиясе бирү. Сәнгатьле уку, теоретик төшенчәләрне аңлату, шигырьне өлешләргә бүлү, исем кую,автор идеясен билгеләү, сүзлек өстендә эш. шигырьне тыңлау, ярымтавыш белән уку, чылбыр буенча уку, яңа сүзләрне өйрәнү.
4 нче чирек – 9 атна (18 сәгать)
55 Озын сүзнең кыскасы. 1 Пародия, эпиграмма төшенчәсе турында белемнәр бирү һәм аларны тормыш белән бәйләү.Зәки Нури тормышы, иҗаты белән таныштыру, пародияләрен һәм эпиграммаларын укып нәтиҗә ясау, бүлекне йомгаклау. Дөреслекне аңлау, аны яклау һәм дөреслек белән яшәү мәгънәсен аңлату. Сәнгатьле уку, теоретик төшенчәләрне аңлату, сүзлек өстендә эш, фикер алышу, парлап сөйләшү, сорауларга җавап бирү, 56 Көлке дисәң дә көлке! 1 “Көлсәң — көл, еласаң — ела” бүлегендә өйрәнгән материалны кабатлау, үзләштерү дәрәҗәсен билгеләү. Әйләнә-тирәдәге вакыйгалардан, кешеләрнең гамәлләреннән гыйбрәт ала белүнең табигате, тәртибе турында фикер алышу. Бәйләнешле сөйләм үстерү, укыганнарны искә төшереп, гомумиләштереп кабатлау. Тексттан мисаллар китереп, теорияне искә төшерү, белемнәрне тикшерү. Г.Сәгыйров
Даһи гомере – халкы хәтерендә! – 8 сәг.
57 Көйләрдән тезмәләр тездем. 1 . Укучыларда эстетик зәвык тәрбияләү. Ринат Харисның тормышы, иҗаты һәм “Гармунчы” поэмасын өйрәнү (поэманы тыңлау),. Гармунчы һөнәренә мәхәббәт тәрбияләү. ярымтавыш белән уку, яңа сүзләрне өйрәнү, парлап сөйләшү. хронологик таблица тутыру 58 Минем тирәмдә 1 Укучыларга экологик тәрбия бирү.Ринат Харисның “Ике гөл” шигырен
Кояш үзе әйләнә. уку.Табигатькә карата күзәтүчәнлек тәрбияләү. Сәнгатьле уку, сораулар буенча анализлау, мәсәлгә хас үзенчәлекләрне табу, диалог төзү, образларны чагыштыру, мәкальләр уку, мәгънәләрен ачыклау, нәтиҗәләр ясау. 59 Шигырем- ачык! 1 Татар шигъриятенә кызыксыну уяту. Зөлфәтнең тормышы, иҗатын һәм “Шигырем – ачык” шигырен өйрәнү. Язучы һөнәренә мәхәббәт тәрбияләү. Язучы иҗатына күзәтү ясау, сәнгатьле уку, анализ, сүзлек эше, сорауларга җавап, биремнәр эшләү, нәтиҗә. 60 Ерактагы моңлы бер көй булып. 1 Иҗат процессына мәхәббәт тәрбияләү. Зөлфәтнең “Шундый чагы әле җанымның” шигырен уку. Балаларда бәхетнең кадерен белеп яшәү хисләрен тәрбияләү. Сәнгатьле уку, төп фикерне аерып чыгара белү, сүзлек өстендә эш, биремнәр эшләү, сораулар буенча анализлау, нәтиҗәләр ясау. 61 Ил җыр белән яши. 1 Опера сәнгате аша эстетик тәрбия бирү. Галия Кайбицкая иҗатын өйрәнү. хронологик таблица төзү , сораулар төзү, опера тыңлау, биремнәрне эшләү, нәтиҗәләр ясау.Музыка әсәрләре аша туган илгә, туган җиргә мәхәббәт һәм ихтирам уяту. 62 Сәхнә хуҗасы. 1 Бию сәнгате аша эстетик тәрбия бирү. Рабит Батулланың тормышы һәм иҗаты турында белешмә бирү, «Бию җене кагылган егет» кыйссасыннан өзекне уку. Сәхнә кешесенә ихтирам тәрбияләү. Язучы иҗатына күзәтү, эчтәлек белән танышу, әсәрнең төп фикерен аңлату, биремнәр эшләү, диалогларга бүлеп уку, интернет челтәреннән Рудольф Нуриев башкаруында бию карау, образга характеристика, анализ, нәтиҗә ясау. 63 Иҗат – ул яшәү рәвеше. 1 Иҗат процессы бүлеген гомумиләштереп кабатлау. Укыганны гомумиләштерә, нәтиҗә ясый, иң мөһим мәгълүматны аерып ала белү. Укучыларда иҗатка омтылыш тәрбияләү. Укучыларда иҗат процессына, хезмәткә мәхәббәт, үз эшең белән горурлану хисләрен үстерү.Бәйләнешле сөләм үстерү, проектлар яклау, үз фикереңне әйтә, нәтиҗә ясый белү, тест.
Табигатьнең дә җаны, рухы бар – 8 сәг.
64 Батыр Җайдак. 1 Айдар Хәлим тормышын һәм иҗатын, “Өч аяклы ат” повестенең төп фикерен ачыклый һәм аңлата белергә өйрәтү. Тарихка, халкыбыз язмышына хөрмәт хисләре тәрбияләү. Укучыларда кешелеклелек сыйфатлары, җаваплылык хисе тәрбияләү. Туганлык мөнәсәбәтләренең нык булырга тиешлеген күзаллау. Язучының тормыш юлына хронологик таблица тутыру, беренче өлешне уку, образлар белән танышу, сүзлек өстендә эш, сорауларга җавап бирү, биремнәрне эшләү, “Өч аяклы ат” повесте буенча фильмнан өзек карау. 65 Фронттан кайткан ат. 1 Айдар Хәлимнең “Өч аяклы ат” әсәрен өйрәнү. Хайваннарга карата мәхәббәт, миһербанлылык хисләрен тәрбияләү. Шәҗәрә төшенчәсенә аңлатма бирү. Шәҗәрәне белү зарурилыгының сәбәпләрен ачыклау. Икенче һәм өченче бүлекләрне уку, план төзү, диалогны рольләргә бүлеп уку, тәрҗемә эше, образга характеристика, сорауларга җавап, биремнәрне эшләү, малайның нәсел өчен горурлануын өзектән табып уку, нәтиҗә ясау. 66 Авырлык җебе өзелде. 1 Айдар Хәлимнең “Өч аяклы ат” әсәрен өйрәнүне дәвам итү. Хайваннарны яратырга өйрәтү Дүртенче өлешне уку, исем кую, тәрҗемә эше, Галимҗан Ибраһимовның “Алмачуар” хикәясе белән чагыштыру, диалогны
рольләргә бүлеп уку, сорауларга җавап бирү, вакыйганы аерып чыгара белү, эчтәлеген сөйләү, биремнәр өстендә эш, нәтиҗә ясау. 67 Табигатьнең чәчәк аткан чагы. 1 Гарәфи Хәсәновның тормыш юлы, иҗаты турында белем бирү, “Беренче күк күкрәү” хикәясен уку һәм нәтиҗә ясау Табигатьнең үзенчәлеклелеге, уникальлелеге турында яңа фикерләр тудыру. Әйләнә-тирә мөхиткә хөрмәт хисе булдыру, табигатьне яратырга өйрәтү. Язучының тормыш юлы, иҗаты белән танышу, презентация карау, хронологик таблица тутыру; хикәяне уку, төп эчтәлекне аңлау, фикер алышу, төп геройны сурәтләү, план төзү, план буенча сөйләү. «Табигатьне саклау өчен без нишли алабыз» проекты. 68 Ямьле сабантуйлары. 1 Халкыбыз бәйрәмнәре аша эстетик тәрбия бирү. Камил Кәримовның тормышы, иҗатын һхм “Тимергали бабай хикәяте”н өйрәнү. Тарихи үткәнебезгә ихтирам, туган җиргә, хезмәткә мәхәббәт тәрбияләү. төркемнәрдә фикер алышу, ишетеп аңлау, сүзлекчә белән эш, укыганны тәрҗемә итү, хронологик таблица тутыру, план төзү. 69 “Ялкын” журналына сәяхәт. 1 . Табигатьнең дә җаны, рухы бар бүлеген гомумиләштереп кабатлау. Укыганны гомумиләштерә, нәтиҗә ясый, иң мөһим мәгълүматны аерып ала белү. “Ялкын” журналы белән танышу. “Ялкын” журналына, белем алуга омтылыш тәрбияләү. Бәйләнешле сөйләм үстерү, проект эшен яклап, төркемнәрнең чыгыш ясавы. 70 Күңелемә уелып калган әсәрләр. Әдәбият дигән олы диңгез. 1 Өйрәнгән теоретик төшенчәләрне кабатлау, истә калдыру. Ел буе өйрәнгәннәрне гомумиләштереп кабатлау. Әдәбиятның тәрбия бирү, тормышка әзерләү дәресе булуын аңлату. Портретлар, төрле иллюстрацияләр презентацияләр белән укылган әсәрләрне кабатлау, тестлар, гомумиләштерү, сорауларга җавап бирү.

УКЫТУНЫ МАТДИ-ТЕХНИК ҺӘМ МӘГЪЛҮМАТИ ЯКТАН ТӘЭМИН ИТҮ
Укыту процессы түбәндәге матди-техник һәм мәгълүмати ресурслар белән тәэмин ителгән:  белем һәм тәрбия бирү өчен барлык шартлар да тудырылган, санитария һәм янгыннан саклану нормаларына туры килгән уку бинасы;  татар телен өйрәнү өчен җитәрлек күләмдә дәреслекләр һәм өстәмә методик ярдәмлекләр белән тәэмин ителгән китапханә;  компьютер классы, татар теле кабинетында интерактив такта;  электрон һәм басма күрсәтмә әсбаплар, дәреслекләр;  мультимедиа укыту программалары, компьютер программалары;  төрле типтагы сүзлекләр, энциклопедияләр;  белешмә материаллар;  балалар өчен чыгарылган газета һәм журналлар;  белемнәрне интерактив тикшерү программалары;  татар сайтлары.
Укыту-методик комплектлары

ТР мәгариф һәм фән министрлыгы тарафыннан тәкъдим ителгән үрнәк программа:
“Рус телендә урта (тулы) гомуми белем бирү мәктәбендә татар телен һәм әдәбиятын укыту программасы (рус телендә сөйләшүче балалар өчен). Төзүче авторлар: К.С.Фәтхуллова, Ф.Х.Җәүһәрова, 2011. 
РФ Мәгариф һәм фән министрлыгының 2015 нче ел 8 нче июнь 576 номерлы боерыгы белән федераль дәреслекләр исемлегенә кертелгән дәреслек:
Ә.Р.Мотыйгуллина, Р.Г.Ханнанов, Р.Һ.Вәлиуллина. Татар әдәбияты: рус телендә төп гомуми белеем бирү оешмалары өчен дәреслек (татар телен өйрәнүче укучылар өчен). 8 нче сыйныф. Ике кисәктә. - Казан: ”Мәгариф-Вакыт” нәшрияты, 2015 ел. 
Методик кулланма:
Рус телендә төп гомуми белем бирү оешмаларында татар әдәбияты. Методик ярдәмлек. 8 нче сыйныф / Төзүчеләре: Ә.Р.Мотыйгуллина, Р.Г.Ханнанов, Р.Һ.Вәлиуллина. - Казан: ”Мәгариф-Вакыт” нәшрияты, 2015 ел.
Әдәбият һәм укыту чаралары, шул исәптән электрон ресурслар

1.

Укытучы өчен:
Нигъмәтуллина Р.Р. Татар теле дәресләрендә рус телле укучылар белән өстәмә эшләү өчен күнегүләр һәм текстлар җыентыгы./ Р.Р.Нигъмәтуллина, Г.К.Шәрифуллина. – Яр Чаллы: 2001. -76 б.
2.
Гыймәдиева Н.С. Татар теленнән кагыйдәләр җыентыгы. /Н.С.Гыймәдиева, Р.В. Гәлләмова.-Казан: 2003.-48 б.
3.
Максимов Н.В. Татар теленнән кулланма(синтаксис). /Н.В.Максимов.-Казан:Школа, 2003.-95 б.
4.
Максимов Н.В. Татар теленнән кулланма(фонетика). /Н.В.Максимов.-Казан:Школа, 2002.-75 б.
5.
Сазонова Н.Г.Татар теленнән контроль эшләр һәм тестлар./Н.Г.Сазонова, Сафиуллина Ф.С.- Казан: Хәтер,2003.-192 б.
6.
Хәйдәрова Р.З. Рус телле балалар өчен татар теленнән ишетеп аңлау күнегүләре җыентыгы./Р.З.Хәйдәрова, Н.Г.Галиева.-Яр Чаллы: 2000.-48 б.
7.
Трофимова С.М. Татар теле һәм әдәбияты укытучысына./С.М.Трофимова. - Казан: Яңалиф, 2005.-220 б.
8.
Гыймадиева Н. Контроль диктантлар һәм изложенияләр./Н.Гыймадиева, Р.Бахавиева. - Казан: Яңалиф, 2004.- 96 б.
9.
Сәлим Х. Татар фонетикасы һәм лексикологиясе. /Х.Сәлим.-Алабуга: 2003.-58 б.
10.
Нигъмәтуллина Р.Р. Татар теле өйрәнүчеләргә кагыйдәләр һәм күнегүләр. /Р.Р.Нигмәтуллина.-Казан: Магариф, 2004.- 205 б.
11.
Гыйләҗетдинова А. Татар телен өйрәнүчеләр өчен текстлар./А.Гыйләҗетдинова.-Казан: Яңалиф, 2004.-40 б.
12.
Хайдарова Р.З. Научно-педагогические аспекты билингвального образования в РТ./ Р.З.Хайдарова.- Набережные Челны: Монография, 2006.- 200 с.
13.
Нигъмәтулов М.М. Хәзерге татар әдәбияте теле.Морфология./М.М.Нигъмәтулов.- Алабуга: 2002.- 81 б.
14.
Фәтхуллова К.С. Татарча сөйләшәбез, укыйбыз, язабыз./К.С.Фәтхуллова.-Казан: Хәтер нәшрияты, 2012.-184 б.
15.
Зәкиев М.З. Татар грамматикасы 1-3 томнар./М.З.Зәкиев.-М.:”ИНСАН”,Казан:ФИКЕР 1998.-512 б.

Аудио материаллар

1.
Диск “Разил Вәлиев” – Казан: ООО “Эффекто” мультимедиа басма.- 2009
2.
Диск “Габдулла Тукайның тормыш юлы һәм иҗаты” - Казан: ООО “Эффекто” мультимедиа басма.- 2005
3.
Татар телен һәм әдәбиятен укытуда интерактив технологияләр.- Казан: “//belem”, 2006
4.
Диск “Татар теле 5-11 “-Казан: “Белем. ру.”, - 2009
5.
Интерактив китап “Борынгы һәм урта гасыр әдәбияты”- Казан: ООО “Эффекто”.-2008
6.
Диск Хәйдәрова Р.З. Күңелле татар теле.- Яр Чаллы: иҗади группа.- 2011
7.
Диск “Г.Тукай. Энциклопедия”(4 диск).- Фонд “Вамин”.- 2009
8.
Диск “Композитор С.Садыйкова” (2 диск).- НПК “Школьник” .- 2007
1.

Укучы өчен:
1. «Татар әдәбияты», Рус телендә төп белем бирү оешмалары өчен дәреслек. 5 нче с-ф. 2 кисәктә; төзүче–авторлары Ә.Р.Мотыйгуллина,Р.Г.Ханнанов, Л.Х.Хисмәтова. – Казан: «Мәгариф-Вакыт», 2014 ел. 2. «Татар әдәбияты», Рус телендә төп белем бирү оешмалары өчен дәреслек. 6 нчы с-ф. 2 кисәктә; төзүче–авторлары Ә.Р.Мотыйгуллина,Р.Г.Ханнанов, Э.Х.Гыйзәтуллина. – Казан: «Мәгариф-Вакыт», 2014 ел. 3. «Татар әдәбияты», Рус телендә төп белем бирү оешмалары өчен дәреслек. 7 нче с-ф. 2 кисәктә; төзүче–авторлары Ә.Р.Мотыйгуллина,Р.Г.Ханнанов, Г.Г.Мулласалихова. – Казан: «Мәгариф-Вакыт», 2014 ел. 4. «Татар әдәбияты», Рус телендә төп белем бирү оешмалары өчен дәреслек. 8 нче с-ф. 2 кисәктә; төзүче–авторлары Ә.Р.Мотыйгуллина,Р.Г.Ханнанов, Г.Г.Мулласалихова. – Казан: «Мәгариф-Вакыт», 2014 ел. 5.Мультимедиа чаралары; 6.Интернет-ресурслар; 7. Махсус сайтлар.